Wygląd cmentarza około 1917 r.

Fragment jednego z zachowanych narożników. Zima 2002

Cmentarz nr 12 – Cieklin

Projektował Johann Jäger. Pochowani są na nim Rosjanie (250). Można do niego dojechać samochodem po drodze gruntowej, pod koniec polnej. Za przystankiem PKS (i za odgałęzieniem drogi do centrum Cieklina) należy skręcić z drogi Folusz - Jasło w pierwszy zjazd w prawo, pomiędzy nowymi domami, dalej polami do samotnego gospodarstwa, przy nim rozjazd. Należy kierować się prosto ku widocznej linii energetycznej. Przed cmentarzem niewielki metalowy krzyż wykonany z rurek - obecnie wyznacza miejsce obiektu. Sam cmentarz jest (zima 2002) w stanie ruiny, choć trzeba przyznać że niedawno został gruntownie wykarczowany z zarośli, które poprzednio bardzo utrudniały jego dokładne obejrzenie. Z pierwotnego wystroju, który możecie obejrzeć na zdjęciu archiwalnym obok zachował się tylko ogólny zarys oraz narożniki murku okalającego cmentarz wykonane z kwadratowych betonowych płytek.


Kurhan kryjący zwłoki żołnierzy rosyjskich

Cmentarz nr 13 – Cieklin

Projektował Johann Jäger. Pochowani są na nim Rosjanie (50). Prezentuje się bardzo oryginalnie – okrągły kurhan otoczony murkiem z pomnikiem w formie trójramiennego krzyża od frontu. Obecnie oczyszczony z zarośli jest widoczny już z daleka. Warto go odwiedzić gdyż jest to jedyny cmentarz na omawianym terenie w takiej formie architektonicznej.


Jedna z kapliczek przy scieżce sygnalizująca położenie kwatery w lesie.

Wygląd bramy-kaplicy wg. obrazu Rudolfa Czernego ok. 1917 r.

Krzyż kwatery cmentarza leżącej na końcu ścieżki.

Kaplica główna po remoncie. Zima 2002.

Cmentarz nr 14 – Cieklin

Projektował Johann Jäger. Spoczywają na nim Niemcy z Bawarii (101) i Rosjanie (444). Jäger przy planowaniu tego cmentarza nadał mu formę “parkową” – groby są rozmieszczone począwszy od kaplicy głównej w lesie po prawej stronie blisko kilometrowej dróżki. Kaplica jest obecnie (grudzień 2002) po remoncie kapitalnym, który przywrócił jej praktycznie oryginalny wygląd - z niewiadomych bowiem przyczyn zaniechano wykonania dachu na głównej części kaplicy w formie wykonanej pierwotnie przez budowniczych. Obecny dach jest o ok. 1/4 niższy od oryginalnego, przez co zakłócona została ogólna proporcja budowli. Samo jednak wykonawstwo pod względem technicznym jest bez zarzutu. Pierwsza grupa grobów (groby pojedyncze - 18 żołnierzy armii niemieckiej, wszyscy znani z nazwiska) znajduje się w bezpośredniej bliskości kaplicy - groby są położone wzdłuż odcinków płotu z obu stron, który miejmy nadzieję zostanie odtworzony. Druga grupa to duże mogiły zbiorowe żołnierzy rosyjskich - 6 mogił jest ułożonych w prostokąt, na środku tej grupy pusty plac (obecnie groby te poddane są remontowi, wykonano solidne podmurówki-opaski betonowe, w miejsce oryginalnych, kamiennych). W tej grupie jeszcze 2 groby, w układzie swobodnym, blisko grobów w układzie prostokąta. Następna grupa to dwa groby zbiorowe żołnierzy rosyjskich, zaakcentowane kapliczką słupową przy drodze w odległości ok. 180 m od kaplicy głównej. Oba groby są dzisiaj zachowane w stanie szczątkowym. Następny grób zbiorowy Rosjan znajduje się za trzecią z kolei kapliczką przy drodze głównej, ok. 280 m od kaplicy, naprzeciwko gospodarstwa. Po następnych 50m dróżka skręca w prawo i biegnie wzdłuż jaru potoku. Znajdują się przy niej (cały czas po prawej stronie, w lesie) jeszcze 2 mogiły zbiorowe Rosjan, jedna w odległości ok. 17m od zakrętu, a druga ok.140, obie słabo zachowane i trudne do odnalezienia. Ostatnia część tego cmentarza to kwatera niemiecka znajdująca się już za potoczkiem. Duża (ok. 18x16m), pierwotnie otoczona odcinkami płotu pomiędzy słupkami. Pomnik stanowi krzyż drewniany z metalową glorią (obecnie wykonano nowy wg. pierwowzoru). Na grobach tej kwatery znajdowały się proste krzyże drewniane z daszkiem, oraz nagrobki kamienne w formie fragmentu pnia drzewa z motywem gałązki z liśćmi dębu, prawdopodobnie na grobach oficerskich. Koniecznie polecam odwiedzenie tego cmentarza. Wprawdzie tylko niewielka jego część zachowała się w pierwotnej formie ale i tak to co się zachowało (lub jest remontowane) daje wyobrażenie o oryginalnym pomyśle projektanta.


Płaskorzeźba na krzyżu pomnikowym. Jesień 2002

Cmentarz nr 15 – Harklowa

Projektował Johann Jäger. Pochowani są na nim Austriacy (6) , Niemcy (60) i Rosjanie (175). Cmentarz wygląda na kiedyś remontowany – w środku ładnie oczyszczony , mogiły uporządkowane, dużo krzyży żeliwnych stoi, braki w murze po obu stronach pomnika niestety uzupełniono nie otynkowanymi pustakami. Wykonano fragmenty (pomiędzy betonowymi słupkami) nowego metalowego płotu. Zwraca uwagę szczególnie ściana pomnikowa z rzeźbionym kamiennym krzyżem identycznym z pomnikiem cmentarza nr 23 w Jaśle. Niestety dobre wrażenie psuje widok rozwalającego się muru w narożniku od strony jaru nad którym cmentarz jest położony.


Pomnik przed remontem.

 

Cmentarz nr 16 – Osobnica

Projektował Johann Jäger. Spoczywają na nim Niemcy (170) i Rosjanie (74). Obecnie cmentarz jest w dobrym stanie – uporządkowano teren , ustawiono krzyże żeliwne, dobudowano słupki bramy i brakujące płyty nagrobne oraz wyremontowano ścianę pomnikową usuwając z tympanonu datę 1944 i zastępując ją prawidłową 1915. Ponadto wykonano drugą, brakującą część inskrypcji na pomniku. Wszystkie te remonty wykonano staraniem grupy Niemców pod kierownictwem p. Romana Frodymy. W najbliższej przyszłości planuje się przywrócenie cmentarzowi oryginalnego ogrodzenia z rur gazowych pomiędzy kamiennymi słupkami (obecnie jest to płot sztachetowy). Specjalnie warto zwrócić uwagę na rzadki element wystroju cmentarzy wojennych w Galicji Zachodniej – płaskorzeźbę.


Jeden z niewielu istniejących jeszcze postumentów... Zima 2002 

Cmentarz nr 17 – Osobnica

Projektował Johann Jäger. Są na nim pochowani  Rosjanie w liczbie 83 oraz Niemcy - 22. Cmentarz ten to obraz nędzy i rozpaczy którą potęguje to iż kapliczka stanowiąca element centralny jest w bardzo dobrym stanie. Wszystkie krzyże ażurowe ułamane - część jeszcze leży w trawie. Kilka postumentów zachowało się wokół kapliczki, kilka leży na skarpie. Ogrodzenia  brak - granicę cmentarza wyznacza (jak się zdaje) szpaler drzew. Polecam do obejrzenia tylko dla koneserów. Cmentarz dałoby się przywrócić do pierwotnego wyglądu stosunkowo niewielkim kosztem.


Krzyż - centralny pomnik cmentarza. W tle pasmo Magury Wątkowskiej.

Cmentarz nr 18 – Dębowiec

Projektował Johann Jäger. Spoczywają na nim Austriacy (3) i Rosjanie (31) polegli w maju 1915 r. Znajduje się on na cmentarzu parafialnym w gęstym otoczeniu grobów cywilnych. Cmentarz w bardzo dobrym stanie - obsadzony tujami , zachowały się krzyże na polach grobowych oraz tabliczki imienne, krzyż centralny przykryto daszkiem blaszanym. Z cmentarza parafialnego roztacza się bardzo rozległa panorama na pasmo Magury Wątkowskiej.


Widok ogólny nowego wystroju obiektu.

Cmentarz nr 19 – Tarnowiec

Projektował Johann Jäger. Pochowani są na nim Austriacy (36) i Rosjanie (12). Przykład jak można maksymalnie zbrzydzić tego typu obiekt podczas przebudowy jeśli tylko się chce . Nie polecam do zwiedzenia – chyba że ktoś jest w Tarnowcu przypadkowo w innej sprawie.


 

 

 

 

 

 

 

 

 

Cmentarz nr 20 – Bierówka

Projektował Johann Jager. Cmentarz położony jest na wschodnim skraju wsi, przy drodze do Szebni. Widoczny jest z daleka dzięki grupie pomnikowych dębów zasadzonych na jego terenie przez budowniczych jak też dlatego że takie właśnie było założenie projektanta. Trafnie przewidział jego wygląd w 1918 roku, Hans Hauptmann w " Zachodniogalicyjskich Grobach Bohaterów", pisząc : " Wzniesienie na którym usytuowano ten wojenny cmentarz, już teraz w pożądany sposób potęguje wrażenie wywierane przez jego skromną sylwetkę, czyniąc zeń wyrazisty szczegół w bezbarwnym otoczeniu. Później, w miarę rozrastania się drzew, w stopniu większym niż w tej chwili będzie on sygnalizował uroczysty sens swego istnienia." Można jeszcze dodać że roztacza się z niego rozległy widok w kierunku południowym ku szosie Jasło - Krosno. Pochowano  na nim 12 żołnierzy austro-węgierskich (niestety ani jeden nie jest znany z nazwiska ani przynależności pułkowej), 72. niemieckich (w przeważającej większości z 1. i 3. Królewskich Pruskich Pułków Grenadierów Gwardii ) i 49 nieznanych żołnierzy rosyjskich . W czasie częściowego remontu cmentarza (2003 r) wykonano nowy kamienny mur otaczający cmentarz kołem o średnicy ok.22 m. Pozostałe elementy cmentarza czekają jeszcze na swoją kolej - wprawdzie 4 obeliski stanowiące element centralny stoją na miejscu, ale ich stan pozostawia wiele do życzenia. Brakuje na razie także nowych krzyży nagrobnych na groby pojedyncze rozlokowane pod murem cmentarza i 4 groby zbiorowe otaczające pomnik kołem. W książce Brocha i Hauptmanna można znaleźć adnotację iż na cmentarzu znajdowała się tablica inskrypcyjna której treść w tłumaczeniu głosiła:

GDY NADSZEDŁ PRZYPŁYW Z WŁASNYCH CIAŁ ZESPOLONYCH ZAKRZEPŁĄ KRWIĄ UTWORZYLI TAMĘ - I PATRZCIE : KRAJ NIE STAŁ SIĘ PUSTYNIĄ !

Trudno powiedzieć czy tablicę tę w ogóle umieszczono na cmentarzu gdyż na pomnikach nie zachowała się żadna płycina w której można by ją umieścić.


Wygląd pierwotny cmentarza ok. 1917 r.

 

 

 

 

Cmentarz nr 21 – Warzyce

Projektował Johann Jäger. Cmentarz znajduje się bezpośrednio przy drodze z Warzyc do Lubli, niemalże w środku wsi, obok starego cmentarza parafialnego. Pochowani są na nim Niemcy (25), Austriacy (9) i Rosjanie (20). W czasie remontu wykonano ogrodzenie wg. pierwowzoru oraz odnowiono pomnik w formie kamiennej kolumny o przekroju kwadratowym zwieńczony drewnianym krzyżem (identyczny pomnik znajduje się na cm. nr 42 po drugiej stronie wzgórz w Sieklówce). Odnowiono także dosyć starannie ogrodzenie. Do całkowitej renowacji cmentarza brakuje jeszcze wykonania drewnianych krzyży (dwu rodzajów - mniejsze zbliżone wyglądem do krzyży na cm. nr 33 w Swoszowej i większe na groby zbiorowe o kształcie identycznym z tymi na cm. nr 42 w Sieklówce). Jak widać na zaprezentowanym obok zdjęciu archiwalnym groby zbiorowe znajdowały się po lewej stronie od wejścia. Pochowani tutaj żołnierze armii niemieckiej należeli do 1. i 3. Królewskich Pruskich  Pułków Grenadierów Gwardii oraz do 4. Królewskiego Pruskiego Pułku Grenadierów Pieszych. Żołnierze armii rosyjskiej należeli za życia do 241. Siedleckiego Pułku Piechoty , 242. Łukowskiego PP, 243. Chełmskiego PP i 244. Krasnostawskiego PP. Z 9 austro - węgierskich żołnierzy znana jest przynależność pułkowa jednego do 27. Pułku Piechoty  z Lubljany.


Wygląd pierwotny cmentarza ok. 1917 r.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Cmentarz nr 22 – Jasło

Projektował Johann Jäger. Pierwotny wystrój cmentarza przedstawia zdjęcie archiwalne obok. Założony na „nowym” cmentarzu parafialnym na planie zbliżonym do litery L. Takie rozplanowanie było spowodowane tym, iż pomiędzy grobami wojskowymi znajdowały się nagrobki cywilne. Aby zaakcentować powiązanie ze sobą obu części wojskowych  Johann Jäger. zdecydował się na postawienie pomnika w wewnętrznym narożu obrysu ogrodzenia. W wyniku budowy pobliskiego osiedla domów jednorodzinnych oraz ulic Kruszyny i Reymonta cmentarz obecnie jest znacznie pomniejszony w stosunku do pierwotnej powierzchni. Centralną część cmentarza przekształcono w skwer, pozostawiając oryginalne zadrzewienie. Teren ogrodzono częściowo żywopłotem i utworzono kilka alejek wysypanych żwirem. Ponieważ w czasie tego przekształcenia nie dokonano ekshumacji można domniemywać iż obecnie część pochówków znajduje się po ulicami lub pod niewielkim pawilonikiem handlowym.  Z pierwotnego wyglądu cmentarza zachował się obecnie centralnie usytuowany pomnik który stoi na skwerku oraz dwa typowe postumenty betonowe pod krzyże żeliwne . Pomnik jest w stanie dobrym z wyjątkiem uszkodzonej rzeźby, przedstawiającej antyczny hełm z grzywą spoczywający na wieńcu,  umieszczonej pomiędzy kolumnami. Na pomniku znajdują się dwie tablice umieszczone tam przy okazji renowacji tego elementu – na jednej znajduje się inskrypcja w języku niemieckim oraz jej tłumaczenie na polski które brzmi:

BIEDA NIBELUNGÓW STWORZYŁA SIŁĘ NIBELUNGÓW/ ŚMIERĆ WIERNYCH BOHATERÓW UCZYNIŁA CUD/ SMOK KTÓRY USIDLA NAS NIENAWIŚCIĄ LEŻY ROZBITY/ POKÓJ STAJE SIĘ NA NOWO PANEM ŚWIATA

Treść drugiej tablicy głosi po polsku:

Cmentarz wojenny nr 22/ spoczywa tu / 79 żołnierzy austriackich z 20,28,30, 37, 49, 56, 57 i 100 pułków piechoty / 2 tyrolskiego cesarskiego pułku strzelców / 5,9,10 i 31 pułku strzelców, 22 pułku artylerii polowej / 3 i 7 pułków i honwedów / 41 żołnierzy niemieckich z 3, 13 pułków piechoty gwardii / 1,2,3 i 4 pułków grenadierów gwardii pruskiej / 46, 77, 267 i 270 pruskich pułków piechoty / 21 bawarskiego pułku artylerii / 555 żołnierzy rosyjskich z 3,5,17, 33, 57, 97, 191, 192, 193, 243, 244, 287 pułków piechoty,

zaś poniżej znajduje się tłumaczenie tego tekstu na język niemiecki z błędami typu wstawienia polskiego łącznika „i” pomiędzy numerami oraz błędnym tłumaczeniem nazwy formacji „Pułk Strzelców” (w spisach poległych Schützen Regimenten) na Jäger Regimenten, podczas gdy po pierwsze Sch. R. oznacza po prostu L.I.R. z tym samym numerem (L.I.R – pułki piechoty landwehry zostały przemianowane na Sch.R. w wyniku reformy nazewnictwa w armii austro – węgierskiej, w czasie trwania wojny), po drugie owe jednostki Strzelców (Jäger) były w sile batalionów (Feldjägerbatallionen).

Według spisu poległych opublikowanego przez J. Drogomira na cmentarzu tym pochowani są żołnierze austro- węgierscy (79), niemieccy (41), rosyjscy (555), 2 cywilów oraz 1 żołnierz serbski (prawdopodobnie jeniec z 13. pułku piechoty), polegli w 1914 i 1915 roku w walkach w okolicach Jasła oraz zmarli w wyniku chorób i ran w pobliskim szpitalu polowym. Jednostki pochowanych żołnierzy austro – węgierskich  (według spisu poległych) to: 14. p.p. z Linzu w Austrii, 17. p.p. z Lublany,  20. nowosądecki  pułk piechoty, IV. oddział karabinów maszynowych 27. p.p., 27. p.p. z Grazu, 47. p.p. z Mariboru, 56. wadowicki p.p., 87. p.p. z Celje, 97. p.p. z Triestu ,100. cieszyński  p.p., 9. pułk piechoty honwedu z Koszyc, 3. p.p. honwedu z Debreczyna, 4. pułk piechoty landwehry z Klagenfurtu, 15. pułk haubic polowych, 23. p. haubic polowych, 28. pułk artylerii polowej, 2. pułk artylerii górskiej, 3. p. artylerii górskiej, 31. batalion landszturmu, 5. pułk ułanów z garnizonem w Szombathely, 2. pułk strzelców konnych. Jednostki pochowanych żołnierzy niemieckich to: 1., 2. i 4. królewski pruski pułk gwardii pieszej, 74. pruski pułk piechoty, 78. pruski p.p., 48. pruski p.p., 58. pruski p.p., 10. pruski p.p., 11. pruski p.p., 2. i 3. królewski pruski pułk grenadierów gwardii, 46. pruski rezerwowy pułk piechoty, 270. pruski rez. p.p., 267 pruski rez. p.p., 70 pruski rezerwowy pułk  artylerii polowej, 7. batalion pionerów gwardii, 6. pułk dragonów, 21. bawarski pułk artylerii polowej, 13. bawarski pułk piechoty, 3. bawarski p.p., 

Obecne pozostałości cmentarza w postaci skweru z pomnikiem są w stanie zadowalającym, jednak brak wyraźnego ogrodzenia i krzyży nagrobnych powoduje iż po terenie poruszają się psy oraz znaleźć można pozostałości libacji alkoholowych. Dzieje się tak  pomimo  że na granicy obiektu umieszczono tabliczkę z międzynarodowym znakiem obiektu zabytkowego – chronionego prawem i informacją że jest to cmentarz.

Zwiedzając ten obiekt warto zwrócić uwagę dobrze zachowane groby cywilne przy lewym boku skweru (grób Stefana Waltera, zmarłego w 1916 r. profesora gimnazjum) oraz na granicy z boiskiem sportowym znajdującym się w powyżej obiektu (pomnik z rzeźbą Matki Boskiej).


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

... i drugi w fatalnym stanie. Zima 2001/2002

Cmentarz nr 23 – Jasło

Projektował Johann Jäger. Pochowani na nim byli żołnierze austro - węgierscy (11) i niemieccy (3) oraz rosyjscy (1568) w 21. mogiłach pojedynczych i 84 zbiorowych. Tak duża liczba pochowanych z armii rosyjskiej spowodowana jest długotrwałym działaniem w Jaśle rosyjskiego szpitala polowego. Dlatego też znana jest stosunkowo duża ilość nazwisk pochowanych tu żołnierzy tej armii oraz jednostek pochowanych. Pierwotnie kwatera zajmowała składała się z dwu mniej więcej równych części o nieregularnym kształcie. Ponieważ groby wojskowe na tym cmentarzu zakładali Rosjanie a także dlatego iż jednocześnie pośród grobów wojskowych chowano osoby cywilne austriackie władze wojskowe w przypadku tego cmentarza miały utrudnione zadanie kiedy projektowano dla niego założenie architektoniczne. Johann Jäger postanowił ograniczyć się do kilu mniejszych form pomnikowych, na mogiłach rosyjskich stawiając głównie standartowe krzyże ażurowe duże krzyże żeliwne. Groby żołnierzy niemieckich i austriackich otrzymały 2 pomniki – jeden w formie wysokiego drewnianego krzyża , bardzo podobnego lub identycznego do krzyży z cmentarzy nr. 18 w Dębowcu, czy nr 27 w Siepietnicy – Bugaju, drugi w formie wysokiego krzyża z kamiennych bloczków z płaskorzeźbionym mieczem i datami 1914 – 1916 (identyczny krzyż stanowi pomnik cmentarza nr 15 w Harklowej).  Jako że Jasło było siedzibą austriackiego starostwa powiatowego na cmentarzu tym (podobnie jak na wybranym cmentarzu w każdym innym starostwie na obszarze działalności Kriegsgräber – Abteilung Krakau), na ścianie kaplicy przedpogrzebowej umieszczono tablicę z inskrypcją o treści :

AUF DEN WESTGÄLlZISCHEN SCHLACHTEFELDERN / SIND IN DEN JAHREN DES WELTKRIEGE / 1916-1917 / VOM K.U.K. MILITÄRKOMMANDO RAKAU / UNTER LEITUNG DES / FML. BRANDNER EDL. v. WOLFSZHN / 378 KRIEGERFRIEDHÖFE / DAVON IM BEREICHE DER / K.K. BEZIRKSHAUPTMANNSCHAFT / JASLO 42 FRIEDHÖFE / ERBAUT WORDEN

Obecnie teren cmentarza zajęty jest przez pochówki cywilne ale zachowały się dwa krzyże pomnikowe z dawnego cmentarza - kamienny, oraz drewniany z resztką metalowej glorii – korony cierniowej i kamienna tablica. Krzyż drewniany jak też i jego postument jest w bardzo złym stanie i wymaga natychmiastowej interwencji. Płyta z inskrypcją na ścianie kaplicy przedpogrzebowej staje się (także na skutek nieumiejętnej konserwacji ) coraz bardziej nieczytelna. Na krzyżu kamiennym umieszczono tablicę informującą w języku polskim i niemieckim, iż w miejscu tym znajdował się cmentarz wojenny o numerze 23 i wymieniającą jednostki tutaj pochowanych. Ponieważ tablica ta zawiera błędy zbliżone do błędów z tablicy na pomniku cmentarza nr 22, jednostki pochowanych tutaj wymienię za zestawieniem poległych opracowanym przez J. Drogomira. Polegli i pochowani tutaj żołnierze armii austro – węgierskiej należeli do 37. pułku piechoty, 49. p.p., 57. p.p., 2 batalionu strzelców polowych, 2 cesarskiego pułku strzelców tyrolskich, 7 pułku piechoty honwedu, 3. p.p. honwedu, oddziału telegraficznego i 31. batalionu landszturmu. Żołnierze niemieccy należeli do : 77. pruskiego pułku piechoty, 4. królewskiego pruskiego pułku grenadierów gwardii, 4. królewskiego pułku pieszego gwardii. Z nazwiska znanych jest 96 żołnierzy rosyjskich, czyli ok. 6% ogółu pochowanych tutaj żołnierzy tej armii. Ich przynależność pułkowa to: 3. narwski p.p. , 5. kałużski  p.p., 17. archangielski p.p., 18. wołogodski p.p., 22. nieżehorodski p.p., 25. smoleński p.p.,  34. sewski p.p., 35. brański p.p., 57. modliński p.p., 97. liflandzki p.p., 109. wołżski p.p., 122. tambowski p.p., 124. boroneżski p.p., 175. baturyński p.p., 185. baszkadyklarski  p.p., 188. karski p.p., 190. oczakowski p.p., 192. rymnicki p.p., 193. swijażski p.p.,  196 iskarski p.p., 241. siedlecki p.p., 243. chełmski p.p., 244. krasnostawski p.p., 287. taruski p.p., 32. syberyjski pułk strzelców.


 

Cmentarz nr 24 – Jasło

Projektował Johann Jäger. Były to mogiły 6 żołnierzy austro-węgierskich i 5 rosyjskich, wyznania mojżeszowego, zlokalizowane na zniszczonym podczas okupacji kirkucie. Według dokumentacji nagrobki wykonane były z piaskowca z napisami, zaś mogił wojskowych nie oddzielało od części cywilnej cmentarza żydowskiego żadne ogrodzenie. Dziś pochówki te nie są możliwe do zlokalizowania.


Wygląd cmentarza ok. 1917 r.

Pomnik po "remoncie". Lato 2002

Cmentarz nr 25 – Trzcinica

Projektował Johann Jäger. Jest na nim pochowanych 21 żołnierzy austriackich narodowości węgierskiej i 48. Rosjan. Cmentarz ten znajduje się na cmentarzu parafialnym i prawdopodobnie dlatego przy remoncie został znacznie pomniejszony - wśród innych grobów zachowały się ślady po dawnym ogrodzeniu. Elementem centralnym jest wysoki pomnik z piaskowca z nałożonym ażurowym krzyżem żeliwnym , który przy okazji remontu otynkowano. Warto zobaczyć ten cmentarz np. przy okazji zwiedzania w Trzcinicy pobliskiego zabytkowego drewnianego kościoła p.w. św. Doroty z XVw.


 

 

 

 

 

 

 

Cmentarz nr 26 – Sławęcin

Projektował Johann Jäger. Najłatwiejszy dostęp do cmentarza jest drogą gruntową prowadzącą od drogi Gorlice – Jasło. Droga ta odgałęzia się przy dobrze widocznej kapliczce, przy rozjeździe tym również austriacki  betonowy słup informacyjny. Tą drogą w górę aż do niewielkiego zagajnika po prawej stronie gdzie można zostawić samochód. Następnie skrajem lasu, potem miedzą – cmentarz po minięciu zagajnika jest już widoczny. Do obiektu można dostać się również od strony cmentarza parafialnego w Skołyszynie , drogą asfaltową , przy prawej jego stronie stromo do góry – cmentarz wojskowy cały czas widoczny po lewej. Na wierzchowinie trzeba zostawić samochód i dojść do obiektu miedzą. Cmentarz w trakcie remontu (jesień 2004). Wyremontowano pole grobowe, wykonano obramowania mogił z krawężników betonowych, alejki wysypano żwirem. Kilka nowych słupków ogrodzenia wykonano na wzór oryginalnych z kamienia, zastępując nimi słupki wykonane z pustaków w czasie wcześniejszego remontu. Uzupełniono brakujące krzyże na mogiłach masowych, zaś na wszystkich krzyżach nagrobnych przymocowano nowe tabliczki wykonane według pierwowzorów ( z nazwiskami, datami śmierci i jednostkami pochowanych). Do wykonania pozostają jeszcze odcinki kraty ogrodzeniowej, przy dwóch bokach cmentarza – uzupełnione w czasie poprzedniego remontu wykonano z żebrowanej stali zbrojeniowej (wyjątkowo nieestetycznie). Na cmentarzu (przy boku cmentarza, po lewej od wejścia) pochowano Aleksandra Fuka , poległego w 1918 r. prawdopodobnie pochodzącego z najbliższej okolicy, którego grób wyróżnia czarna tabliczka emaliowana w jęz. polskim oraz kwiaty na mogile. Na drzewie na lewo od pomnika (z tyłu) znajduje się tablica zamontowana przez UG Skołyszyn opisująca cmentarz. Na cmentarzu spoczywa 61 żołnierzy austro- węgierskich głównie z 27 .  pułku piechoty landwehry mającego w swoim składzie 86 % Słoweńców z okolic Lublany, poległych w grudniu 1914 r., 20. nowosądeckiego pułku piechoty, 56. wadowickiego p.p., pojedynczy żołnierze 4. pułku cesarskich strzelców tyrolskich, 15. pułku artylerii polowej z miejscowości Komarno (dziś Słowacja); 1 żołnierz armii niemieckiej z 2. pruskiego pieszego pułku gwardii; 284 żołnierzy armii rosyjskiej, jak wynika z tablicy informacyjnej UG Skołyszyn należących do 121. penzeńskiego pp, 241 siedleckiego p.p. i 285 mcenskiego p.p. Cmentarz ten jest wyjątkowo atrakcyjny widokowo, rozciąga się z niego szeroka panorama doliny rzeki Ropy, perspektywę zamykają wzgórza pasma Magury Wątkowskiej.