mala_wies_379.JPG (71113 bytes)

Cmentarz nr 379 - Mała Wieś

Pomimo nie zachowania samej mogiły zbiorowej w której pochowano 6 Austriaków z 22 pułku piechoty landwery, pomnik centralny tego cmentarza zachował się w stanie dobrym. Niestety rzeźba orła (sokoła ?) jest uszkodzona - brak głowy. Ponadto do głównej kolumny pomnika dostawiona jest z przodu jakby stela z wycięciem w formie odwróconego trapezu - być może był tu umocowany jakiś element, może rzeźba czapki żołnierskiej, popularny motyw w tym okręgu. Pomnika tego nie sposób nie zauważyć jadąc z Niepołomic do Wieliczki.


Cmentarz nr 380 - Kokotów

Była to pojedyncza mogiła żołnierza austriackiego, zlikwidowana po II wojnie światowej. Nie można ustalić pierwotnej lokalizacji.

 


wieliczka_381.JPG (101693 bytes)

Cmentarz nr 381 - Wieliczka

Projektował Hans Mayr. Jest to wyodrębniona kwatera na starym cmentarzu ok. 600 m na północ od centrum Wieliczki. Najbardziej okazałym elementem cmentarza jest pomnik w formie antycznego ołtarza. Na szczególną uwagę zasługują oryginalne krzyże nagrobne wyodrębnione tylko nieco z lica podstawy pomnika i ścian muru ogradzającego cmentarz. Cmentarz ten jest w stanie dobrym, polecam go do zwiedzenia gównie ze względu właśnie na dobry i całkowity stan zachowania co w XI Okręgu jest rzadkością.

 


Cmentarz nr 382 - Świątniki Górne

Była to kwatera na terenie cmentarza parafialnego, złożona z jednego grobu zbiorowego i jednego pojedynczego. Wg źródeł pochowanych na nim było 3 żołnierzy. Kwaterę zlikwidowano po II wojnie światowej.

 


Cmentarz nr 383 - Kraków - Wróblowice

Obecnie jest to pojedyncza mogiła otoczona krawężnikiem betonowym ze współczesnym metalowym krzyżem oraz tabliczką z napisem "Nieznany żołnierz 1914 - 1916", zlokalizowana przy ul. Bochnaka. W mogile spoczywa prawdopodobnie 2 żołnierzy.

 


Brama cmentarza widziana z zewnątrz.

Wnętrze cmentarza

Plan pierwotnego założenia cmentarza autorstwa Hansa Mayra

Pierwotny wygląd wnetrza cmentarza ok. 1917 r.

Cmentarz nr 384 - Kraków -Łagiewniki

Projektował Hans Mayr. Cmentarz ten znajduje się przy klasztorze Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia, z tyłu przy ulicy Wroniej, ok. 5 min. piechotą ze stacji Borek Fałęcki. Z pierwotnego wystroju zachowała się tylko brama i część ogrodzenia, wykonana częściowo z kamienia wapiennego , a częściowo jako betonowa balustrada. Na bramie jeszcze kilka lat temu wisiała tablica z tekstem: "Tu spoczywa 266 żołnierzy różnych narodowości, Zmarłych w lazarecie w latach I wojny światowej w austro-węgierskim szpitalu wojennym mieszczącym się w budynkach gospodarczych klasztoru Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia". (prawdopodobnie chodzi o wojskowy szpital epidemiologiczny działający tu od sierpnia 1914 do grudnia 1918 r.) - obecnie po remoncie zdjęta. Teren pól grobowych jest wyplantowany, znajdują się na nim: pomnik z tablicą inskrypcyjną ku czci pochowanych tu żołnierzy i wysoki drewniany krzyż z półokrągłym daszkiem wykonany według zachowanego projektu inż. Hansa Mayra, oba współczesne. Nie zachował się ani jeden oryginalny nagrobek. Ogólnie cmentarz przedstawia smutny widok.

 


Cmentarz nr 385 - Kraków -Podgórze

Były to mogiły 19 żołnierzy austriackich wyznania mojżeszowego, na obecnie nieistniejącym cmentarzu żydowskim.

 


podgorze_386.JPG (107116 bytes)

 

 

 

 

Zdjęcie archiwalne pierwotnego pomnika tego cmentarza podczas budowy.

Cmentarz nr 386 - Kraków -Podgórze

Projektował Hans Mayr. Jest to kwatera nr XVII na nowym cmentarzu podgórskim, znajdująca się z tyłu po lewej stronie alejki. Pierwotnie cmentarz ten posiadał pomnik centralny w formie obelisku kamiennego, otoczonego w dolnej części stylizowaną rzeźbioną koroną cierniową, z rzeźbami 4 czapek żołnierskich w narożnikach obelisku. Czapki usytuowane były na specjalnych prostopadłościennych pulpitach u dołu pomnika a ciekawostkę stanowi fakt iż jednym z tych nakryć głowy była niemiecka pikelhauba - jedyne jej przedstawienie na 400 zachodniogalicyjskich cmentarzach wojennych. W 1918 r. przebudowano ją zmieniając wygląd i komasując groby (z 1000 m2 do ok. 380m2). Obecnie jest to obiekt na planie prostokąta podzielony na dwa tarasy, ogrodzone betonowymi słupkami połączonymi barierą z rur i żywopłotem z jednej strony; betonową balustrada oraz pełnym murem z innych. Jedyna ozdobę stanowią urny w formie szyszek którymi są zwieńczone słupy narożne ogrodzenia. Pomnik centralny jest współczesny, zaś oryginalne nagrobki nie zachowały się. Liczba pochowanych na nim żołnierzy nie jest znana, wiadomo tylko ze w 1917 było tu 340 mogił.

 


krakow_387_a.JPG (434756 bytes)

krakow_387_b.JPG (428763 bytes)

 

 

 

 

Niezrealizowany projek pomnika tego cmentarza

Cmentarz nr 387 - Kraków

Niezrealizowany projekt tego cmentarza na zamówienie krakowskiej Gminy Żydowskiej wykonał Hans Mayr. Jest to kwatera żołnierzy austriackich oraz 3 rosyjskich wyznania mojżeszowego na cmentarzu żydowskim przy ul. M. Siedleckiego, zlokalizowana przy murze od strony torów kolejowych, prawie przy końcu tego odcinka muru. Brama cmentarza jest otwierana o 8 rano prze dozorcę mieszkającego w przyległej do bramy kamienicy, potrafi on pomóc w odnalezieniu tych grobów. Pierwotnie było tutaj 14 grobów zbiorowych i 161 pojedynczych W kwaterze zachowało się ok. 30 macew z tego większość stojących i w dobrym stanie. Dają się odczytać inskrypcje nagrobne pisane po polsku , łącznie z nazwami stopni wojskowych. Wygląd nagrobków, a także i ogólny wystrój kwatery wynika z faktu iż został on wykonany już za czasów Polski niepodległej, bez uwzględnienia projektu Mayra. Obok zamieściłem plan H.Mayra dotyczący pomnika tego cmentarza. Oprócz tego zaplanował on także dla tej kwatery oryginalne ogrodzenie z wejściem. Szczególnie polecam odwiedzenie tego obiektu, ze względu na stan zachowania nagrobków.

 


rakowice_388_a.JPG (80979 bytes)

 

 

 

 

rakowice_388_b.JPG (69855 bytes)

Cmentarz nr 388 - Kraków - Rakowice

Cmentarz ten składa się z 3 kwater , w tym dwie zaprojektowane przez Hansa Mayra znajdują się w obrębie Cmentarza Rakowickiego, zaś trzecia projektowana przez inż. Huperta znajduje się na cmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty. Najciekawsza i największa część zlokalizowana jest wzdłuż ogrodzenia przy ul. Żelaznej. Kwatera ta ma długość ok. 300 m i szerokość do 20 m, zaprojektowana jest w formie alei, której perspektywę zamyka pomnik w formie załamanej do wnętrza cmentarza monumentalnej ściany , czy też raczej budowli nawiązującej do antycznego ołtarza z ciosów kamiennych. Na pomniku znajduje się tablica inskrypcyjna, zaś w przyziemiu z tyłu znajduje się zamknięte kratą wejście do krypty w której umieszczono trumny oficerów. Na tej kwaterze możemy znaleźć w zasadzie większość typowych  nagrobków wykorzystywanych na innych cmentarzach wojskowych. Wyróżniają się groby usytuowane przy murze dla których wykonano nagrobki w formie płyt nakrytych gzymsami wyodrębnionych bezpośrednio z muru oraz kwatera Legionistów Polskich , na środku której znajduje się pomnik zwieńczony rzeźbą grupy legionistów i oflankowany słupami zwieńczonymi rzeźbami orłów. Ciekawy jest także nagrobek podoficera niemieckiego w formie kamiennego krzyża maltańskiego na niskiej podstawie. Nieopodal tej kwatery (po prawej i przy końcu) znajduje się sarkofag - grobowiec gen. Zielińskiego oraz żołnierzy Pułku Ułanów Rokitniańskich - warto zobaczyć choćby przy okazji przejścia w stronę drugiej kwatery cmentarza nr 388 położonej od strony ul. 29 Listopada . Na kwaterze tej znajdujemy nagrobki ujęte w betonowe krawężniki i zwieńczone typowymi krzyżami dwóch rodzajów (z płaskowników i żeliwnymi z miejscem na tabliczkę emaliowaną na skrzyżowaniu ramion). Trzecia kwatera (na cmentarzu wojskowym) jest zdecydowanie najmniej ciekawa, miedzy innymi z tego względu że podczas kilku przebudów poprzestawiano krzyże nagrobne w ten sposób że nie wiadomo właściwie do jakiej armii należą żołnierze leżący pod nimi. Między innymi w kwaterze tej spoczywają także żołnierze ekshumowani z tymczasowych miejsc pochówku w okolicach Krakowa. We wszystkich tych kwaterach spoczywa ogółem około 6600 żołnierzy ( w tym austro - węgierscy, polscy legioniści zmarli w latach 1914 - 1918, żołnierze polscy z garnizonu krakowskiego zmarli od 1918 do 1939 , żołnierze rosyjscy polegli w latach wojny oraz zmarli po jej zakończeniu w lazaretach, jeńcy włoscy zmarli w obozach ). Szczególnie polecam zwiedzenie tych kwater na Cmentarzu Rakowickim, jednakże tylko w połączeniu ze zwiedzaniem całości , gdyż jest to chyba najładniejsza i najważniejsza nekropolia w południowej Polsce, tym bardziej że wśród grobów cywilnych można odnaleźć ciekawe groby wielu Polaków-oficerów byłej armii austro-węgierskiej i niemieckiej , służących po wojnie w Wojsku Polskim.

 


Cmentarz nr 389 - Kraków- Bronowice

Trzy pojedyncze mogiły żołnierzy austro-węgierskich,. których lokalizacji ani wyglądu nie da się obecnie ustalić.