Cmentarz nr 209 – Glów

Projektował R.Motka. Spoczywa na nim 27 żołnierzy austro-węgierskich, 16 niemieckich i  14 Rosjan. Cmentarz położony jest bezpośrednio przy wale przeciwpowodziowym na Dunajcu, około 60 metrów od głównej drogi przebiegającej przez wioskę. Z drogi  widoczny jest jako kępa drzew  z wyraźnie odznaczającym się pomnikiem centralnym. Pomnik ten stanowi masywny betonowy cokół zwieńczony krzyżem. Na cokole umieszczono  tablicę  z  datą 1914-1915 oraz następującą inskrypcją: 

                                                     „GETREU IN NOT

                                                       SELIG IM TOD”.

 W wolnym tłumaczeniu znaczy to  : „ Wierni w potrzebie – błogosławieni w śmierci”.Ogrodzenie cmentarza stanowią betonowe słupki narożne i metalowa siatka. Po bokach i z przodu cmentarz otoczony jest żywopłotem. Niskie nagrobki z żeliwnymi krzyżami oraz tabliczki imienne są odnowione. Zwraca jednak uwagę kilkanaście przypadków niezgodności pomiędzy nazwiskami na tabliczkach, a rodzajem krzyży nagrobnych ( na nagrobkach z nazwiskami żołnierzy rosyjskich można spotkać krzyże austriackie lub niemieckie i odwrotnie). Błędy popełniono prawdopodobnie podczas odnawiania nagrobków.  Pomnik centralny ma popękany tynk i wymaga  drobnej konserwacji.Ogólnie cmentarz jest jednak w dobrym stanie i warto go  odwiedzić.

Cmentarz nr 210 – Łęka Siedlecka

Projektował R.Motka. Pochowano na nim 26 żołnierzy austro-węgierskich i 18 Rosjan. Cmentarz położony jest po lewej stronie drogi Radłów –Siedlec, przy skrzyżowaniu z drogą do Sanoki. Cmentarz ma kształt prostokąta. Ogrodzenie wykonane jest z betonowych słupków, połączonych parami kwadratowych metalowych poprzeczek. Elementem centralnym cmentarza, jest stojący w jego tylnej części  metalowy krzyż z glorią  i półkolistym łamanym daszkiem. Bezpośrednio przed krzyżem, stojącym na niskiej betonowej podstawie, znajdują się dwa małe betonowe nagrobki z żeliwnymi krzyżykami. W centralnej części cmentarza stoi pięć symetrycznie rozmieszczonych dużych betonowych nagrobków z ażurowymi krzyżami. Na nagrobkach znajdują się tabliczki imienne, ale niestety zniszczone i zupełnie nieczytelne. Pośród niskiej trawy porastającej cały cmentarz widać ślady wysypanych żwirkiem alejek. Cmentarz jest zadbany i w dobrym stanie, a ozdabiają go wysokie drzewa rosnące po jego bokach.

Cmentarz nr 211 - Siedlec

Projektował R.Motka. Spoczywa na nim 1 żołnierz armii niemieckiej oraz 26 Rosjan. Do cmentarza najłatwiej dojechać jadąc od centrum wsi w kierunku wału przeciwpowodziowego na Dunajcu. Wjeżdżając na wał, należy skręcić  ostro w prawo i w dół,  w wąską asfaltową drogę prowadzącą na nowy cmentarz parafialny. Cmentarz wojenny znajduje się dwieście metrów od wału, w sąsiedztwie cmentarza parafialnego. Ma on kształt prostokąta. Między narożnymi betonowymi słupkami zamontowano współcześnie wykonane ozdobne ogrodzenie z metalu.  Pośrodku cmentarza znajduje się duży metalowy ażurowy krzyż. Po przeciwległej od wejścia stronie cmentarza, na grobach  stoją trzy ażurowe żeliwne krzyże upamiętniające żołnierzy trzech walczących armii ( środkowy krzyż w wersji niemieckiej umieszczony jest na dość dużej betonowej podstawie). W przedniej części cmentarza, po bokach znajdują się dwa duże betonowe nagrobki. Na wszystkich grobach zamontowano nowe tabliczki imienne. Cmentarz jest zadbany i w dobrym stanie.

Cmentarz nr 212 – Bobrowniki Małe

Projektował R.Motka. Pochowano na nim 26 żołnierzy armii rosyjskiej. Cmentarz ten znajduje się na małym, zadrzewionym pagórku położonym 20 metrów na prawo od drogi prowadzącej do Siedlca. Cały obiekt to zbiorowa mogiła ofiar cywilnych i wojskowych. Elementem centralnym jest wysoka kapliczka  stojąca wśród drzew. Jest to kapliczka z figurą św. Jana Nepomucena, ozdobiona herbami rodu Sanguszków. W przedniej części ogrodzenia znajduje się niski betonowy łuk, poniżej którego znajduje się tablica z następującym napisem: „ Tu spoczywa ludność, która zginęła w wojnie światowej w latach 1914-1915. Wykonano staraniem gminy za urzędowania Pawła Cieronia w 1933 r.” Mogiła żołnierska jest wydzielona z tyłu cmentarza i zaznaczona żeliwnym krzyżem „rosyjskim” umieszczonym na słupku ogrodzenia. Stan cmentarza jest dobry.

Cmentarz nr 213 - Rudka

Projektował R.Motka. Spoczywa na nim 16 żołnierzy armii niemieckiej i 59 Rosjan. Cmentarz ten położony jest przy drodze, pomiędzy zabudowaniami w centrum wsi. Element centralny stanowi, stojący we wnęce w tylniej części cmentarza betonowy pomnik o ośmiobocznej podstawie,  z tablicą inskrypcyjną, na której widnieje data 1914-1915 oraz  następujący  tekst:

          „ WIR WUSSTEN KEINER

             UM DES ANDERN LEBEN

             JETZT HAT UNS DER TOD

             ZUSAMMEN GEGEBEN”,

co w wolnym tłumaczeniu znaczy : ” Nie znaliśmy życia drugiego człowieka. Teraz  śmierć nas połączyła” Postument  zwieńczony jest  niewielkim betonowym krzyżem. Obiekt jest wyremontowany i w bardzo dobrym stanie. Mogiły są obsiane trawą, częściowo obsadzone krzewami róż, a alejki wysypane drobnym kamieniem.  Jedynym mankamentem wydaje się być zbytnia bliskość sąsiadujących  z nim zabudowań. Cmentarz wygląda bardzo korzystnie i z pewnością wart jest zwiedzenia.

Cmentarz nr 214 - Gosławice

Projektował R.Motka. Pochowano tutaj 4 żołnierzy armii niemieckiej oraz 16 Rosjan. Cmentarz ten znajduje się na łące, po lewej stronie drogi do Komorowa. Jest to mały obiekt w kształcie prostokąta,
z wyraźnie zaznaczonymi mogiłami i wysypanymi drobnym kamieniem alejkami. Element  centralny to niewielki metalowy krzyż na niskiej podstawie, umieszczony w tylnej części ogrodzenia. Cmentarz jest w bardzo dobrym stanie, nagrobki oraz tabliczki imienne są odnowione. Uroku dodaje mu rozłożysty dąb rosnący przy ogrodzeniu.

Cmentarz nr 215 - Wierzchosławice

Projektował R.Motka. Spoczywa na nim 10 żołnierzy austro-węgierskich, 72 niemieckich i 50 rosyjskich. Cmentarz jest położony w obrębie cmentarza parafialnego. Jest to jeden z ładniejszych obiektów VIII okręgu. Cmentarz ma nieregularny, wydłużony kształt. Ogrodzenie,  w części wykonane jest z betonowych słupków  i metalowych rur, natomiast z prawej strony cmentarza rolę ogrodzenia spełnia rząd wysokich tuj.  Na jego terenie znajdują się dwa pomniki: jeden w kształcie stojącego pocisku z wiszącymi wieńcami po bokach stoi blisko wejścia, drugi – połączone trzy wysokie betonowe nagrobki oficerów armii niemieckiej ( trzech poruczników, znanych z nazwiska i przynależności do 217. Pruskiego Rezerwowego Pułku Piechoty) z żeliwnymi krzyżami – znajduje się w tylniej części cmentarza,  w sąsiedztwie pięknego srebrnego świerka . Stan cmentarza jest bardzo dobry. Wszystkie nagrobki są odnowione, podobnie jak tabliczki imienne (w większości żeliwne). Przebywając na cmentarzu parafialnym można odwiedzić  grób, zmarłego w 1945 roku Wincentego Witosa – pochodzącego z Wierzchosławic trzykrotnego premiera rządu II Rzeczpospolitej. Polecam do zwiedzenia.

Cmentarz nr 216 – Sierakowice

Projektował R.Motka. Pochowano na nim 7 znanych z nazwiska żołnierzy armii austro-węgierskiej.Istnieje rozbieżność co do nazwy miejscowości w której położony jest cmentarz. Źródła archiwalne wymieniają nazwę Sierakowice, we współczesnych opracowaniach wymieniana jest nazwa Mikołajowice. W rzeczywistości obiekt ten  leży w granicach wsi Łukanowice. Cmentarz ten przylega do wału przeciwpowodziowego na Dunajcu. Znajduje się w odległości 30 metrów od drogi Tarnów –Kraków po jej prawej stronie, tuż za mostem. Cmentarz w kształcie prostokąta z siedmioma pojedynczymi mogiłami jest obecnie zaniedbany. Nagrobki są uszkodzone, zaś tabliczki imienne, które jeszcze pozostały, są pordzewiałe i nie można ich odczytać. Ogrodzenie oraz mur od strony wału są zachowane, jednak nie remontowane. Ciekawostką na tym cmentarzu jest niewielki pomnik z czytelną inskrypcją  oraz krzyżem wykonanym z odwróconych łusek karabinowych wtopionych w beton. Napis na pomniku brzmi

” FÜR GOTT, KAISER UND VATERLAND

1915

ERRICHTET K.K. 28 LDST BAON”

Cmentarz nr 254 – Miechowice Małe

Projektował J.Watzal. Spoczywa na nim 224 żołnierzy w tym 56 austro-węgierskich.  Cmentarz ten znajduje przy głównej drodze prowadzącej przez wieś, jadąc od strony Przybysławic- po lewej stronie.  Cmentarz w kształcie trójkąta, z niewielką kapliczką w rogu ogrodzony jest współczesnym ogrodzeniem. Drzewa które rosły kiedyś na cmentarzu zostały wycięte w czasie remontu. Mimo tego, że odnowione krzyże nagrobne wraz z tabliczkami imiennymi są w dobrym stanie, cmentarz przedstawia smutny widok  Obrysy grobów są zatarte i cały cmentarz wygląda jak kawałek łąki z kilkoma niesymetrycznie rozmieszczonymi metalowymi krzyżami. Ponadto (niestety) położony jest w pobliżu gospodarstw, których zabudowania są zaniedbane, a trawa na cmentarzu stanowi pożywienie dla domowego ptactwa

Cmentarz nr 255 - Wietrzychowice

Projektował J.Watzal. Pochowano na nim 122 żołnierzy armii austro-węgierskiej. Cmentarz ten położony jest w obrębie cmentarza parafialnego, około 500 metrów na północny zachód od kościoła. Cmentarz w kształcie prostokąta ogrodzony jest betonowym, ażurowym murem. W tylnej ścianie cmentarza znajduje się masywny pomnik z tablicą inskrypcyjną , zakończony wysokim betonowym krzyżem. Na tablicy  znajduje się następujący tekst:

„ STRÖME BLUTES SIND GEFLOSSEN

STARKER FUHLT UNS DAS GESCHICK

TRÄNENSTRÖME SIND VERGOSSEN

KUHNER LEUCHTET UNSER BLICK

JUNG AUS EUREM HELDEN TOD

STIEG DES RECHTES MORGENROT !”

W  wolnym tłumaczeniu znaczy to „.Płynęły rzeki krwi. Silniejszy był od nas los. Przelało się morze łez. Lecz śmielej patrzcie w przyszłość, bo z naszej bohaterskiej śmierci powstała jutrzenka wolności”. Cmentarz jest obecnie w bardzo dobrym stanie. Odnowione są metalowe, wysokie krzyże na mogiłach oraz tabliczki nagrobne. Niepokoić może jedynie fakt, iż górna część krzyża z pomnika zaczyna się kruszyć. Pięknie prezentują się stare dęby rosnące na cmentarzu. Polecam.

(W Archiwum Państwowym w Krakowie zachował się rysunek R.Motki przedstawiający projekt pomnika na ten cmentarz. Pomnik wykonano jednak według innego projektu - przyp. M.Łopata )