Cmentarze I wojny światowej 

Stronę tę poświęciłem galicyjskim (ale nie tylko) cmentarzom wojennym z okresu pierwszej wojny światowej. Chcę zaprezentować na niej głównie swoje zdjęcia wszystkich 400 cmentarzy w Galicji Zachodniej, trochę mniej znanych czy też trudniej dostępnych zdjęć archiwalnych i innych informacji. Strona ta ma charakter czysto amatorsko - hobbystyczny, mam świadomość że nie uniknąłem błędów czy też nieścisłości - jeśli po przeglądnięciu macie jakieś uwagi - piszcie. Całość tej strony jest przedsięwzięciem niedochodowym, wszystkie teksty które nie mogą być uważane za moją własność intelektualną zostały zamieszczone z podaniem autora i źródła a zamieszczenie ich tutaj przeze mnie ma charakter wyłącznie edukacyjny. Jeśli tekst nie jest opatrzony podpisem należy rozumieć iż jest on mojego autorstwa. W związku z ogromem materiałów stronę tę będę sukcesywnie aktualizował i poszerzał – na razie postanowiłem opublikować to co już zdołałem przygotować. Do tej pory zdołałem opracować Okręgi Cmentarne nr I, II, III, IV ,V,  VI, VII, VIII  i  XI  oraz "napocząć" temat cmentarzy I wojny światowej za naszą południową granicą.    Budowa strony jest prosta - poniżej zamieszczam schematyczną mapkę położenia poszczególnych Okręgów Cmentarnych w Galicji Zachodniej, po kliknięciu w Okręg na mapce wyświetli się właściwa strona zawierająca krótką notkę dotyczącą danego Okręgu oraz tabelę z poszczególnymi cmentarzami, po kliknięciu na nazwę i numer można się spodziewać mojego zdjęcia i w miarę aktualnego opisu stanu cmentarza. Po kliknięciu na nazwisko projektanta można dowiedzieć się więcej o jego twórczości.  Stan aktualności danych o obiektach jest różny. W przypadku Okręgów I, II, III i IV dane są aktualne na ogół na 2004 rok, w przypadku Okręgu VI i XI jest to 2 i mniej lat wstecz, dane dla Okręgu V są aktualne na 2002 rok zaś dane dla Okręgu VII i Okręgu VIII są aktualne na 2003 r.

Nowości na stronie:

Marzec 2007 -  Sprawozdanie z działalności w roku 2006 Stowarzyszenia Aktywnej Ochrony Cmentarzy z I Wojny Światowej w Galicji. Artykuł autorstwa Kamila Ruszały publikowany w Magurach'06. Plik ok. 1,7MB. Uwaga ! Sprawozdanie nie obejmuje akcji uporządkowania cmentarza nr 64 w Bartnem, przed 1 listopada 2006 r. Aby otworzyć lub pobrać kliknij tutaj:

Listopad 2006 - Artykuł o remontach cmentarzy żołnierskich w Beskidzie Niskim. Próba porównania wykonanych remontów do zachowanych materiałów archiwalnych na kilku wybranych przykładach. Artykuł opublikowany w Magurach'05. Plik ok. 3,6 MB. Aby otworzyć lub pobrać kliknij tutaj:

Październik 2006 - Artykuły prasowe dotyczące prac Stowarzyszenia Aktywnej Ochrony Cmentarzy z I wojny Światowej w Galicji za okres od jesieni 2005 do dnia dzisiejszego.

Grudzień 2005 - Artykuł o cmentarzu nr 91 w Gorlicach.  Historia budowy, ciekawostki i wykazy jednostek pochowanych żołnierzy. Artykuł opublikowany w Magurach'04. Uwaga bardzo duży plik (ok. 3,5MB). Aby otworzyć lub pobrać kliknij tutaj:

Grudzień 2005 - Artykuł o unikalnych fotografiach cerkwi w Klimkówce i Męcinie Wielkiej ze zbiorów akt Kriegsgraeber - Abteilung Krakau (Wydział Grobów Wojennych w Krakowie) przechowywanych w Archiwum Państwowym w Krakowie, opublikowany w Magurach'04. Uwaga plik wielkości 0,8MB. Aby otworzyć lub pobrać kliknij tutaj:

Luty 2005 - Artykuł o pochówkach wojskowych żołnierzy wyznania żydowskiego na cmentarzach z okresu 1914 - 1915 w Beskidzie Niskim opublikowany w Magurach 03. Uwaga, duży plik w formacie .pdf ( ok. 2MB). Aby otworzyć lub pobrać kliknij tutaj:

Luty 2005 - Artykuł Urszuli Forczek-Brataniec i Marcina Bratańca "Widoki na przeszłość" dotyczący koncepcji oprawy krajobrazowej odbudowywanego cmentarza z I Wojny Światowej na Rotundzie  opracowanej przez koło naukowe Architektura Krajobrazu przy Instytucie Architektury Krajobrazu na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej.

Kwiecień 2004 - Opracowany w całości przez Roberta Kozłowskiego i opatrzony krótkim szkicem historycznym Okręg cmentarny - Brzesko. Wiele dotąd nigdzie nie publikowanych zdjęć archiwalnych. W razie uwag oraz pytań dotyczących treści opisów cmentarzy w tym Okręgu oraz zdjęć można kontaktować się bezpośrednio z Robertem.

Marzec 2004 r. - Następny opracowany w całości i opatrzony wstępem - szkicem historycznym Okręg cmentarny - Dąbrowa Tarnowska.

Wspomnienia księdza Bronisława Świeykowskiego "Z dni grozy w Gorlicach - od 25 IX 1914 do 2 V 1915" - w całości. Od siebie dodałem w tekście kilka fotografii (głównie pochodzących z pocztówek z epoki) ilustrujących wspomnienia księdza - burmistrza. Postanowiłem "opublikować" ten pamiętnik na swojej stronie ponieważ jest bardzo ciekawy zarówno dla zainteresowanych historią Gorlic jak też ludzi zainteresowanych przebiegiem I wojny światowej w Galicji.

Ponieważ pochodzę z Gorlic, w których okolicy rozegrała się największa bitwa frontu wschodniego I wojny światowej (kliknij tutaj, aby dowiedzieć się więcej o bitwie gorlickiej) z tymi cmentarzami stykałem się już od dzieciństwa jednak wtedy nie traktowałem ich  jako coś wyjątkowego. Najpierw często służyły jako cel spacerów z rodzicami, potem traktowałem ich odwiedzanie jako niejaki przymus – odbywało się to w szkole, w ramach obowiązkowego porządkowania ich terenu przed różnymi rocznicami czy świętami, potem wreszcie były one dla mnie ciekawym i odosobnionym miejscem różnorakiego charakteru spotkań towarzyskich. Znacznie później, przy okazji wielu wycieczek po naszej okolicy i dalszych częściach Beskidu Niskiego, już jako turyście rzuciła się mi w oczy ich ilość i piękno, dopiero potem zacząłem systematyzować swoja wiedzę o nich. Kolejnym etapem było odwiedzanie cmentarzy z aparatem fotograficznym. Sumą zaś tego wszystkiego jest materiał i zdjęcia które możecie oglądać na tej stronie.

Dalszym rozwinięciem moich zainteresowań tematem cmentarzy wojennych I wojny światowej była lokalizacja i zbadanie stanu cmentarzy wojennych na północnym  wschodzie Słowacji (dawnych Górnych Węgier) których powstanie związane jest z ofensywą wojsk rosyjskich, które wiosną 1915 r. przekroczyły linię Karpat i zajęły między innymi Medzilaborce i Stropków. Mimo iż ze szczątkowej słowackiej dokumentacji wynika że jest ich kilkadziesiąt to są one bardzo trudne do odnalezienia w terenie, i niewiele z nich posiada wystrój architektoniczny –  to myślę że warto tych kilka cmentarzy  z I wojny światowej u naszych południowych sąsiadów. Przy opracowywaniu danych dotyczących cmentarzy wojennych na Słowacji korzystałem głównie z dorobku naukowego p. Igora Slepcova z Muzeum Wojskowego w Svidniku, oraz własnych wyjazdów w teren (niekiedy w towarzystwie Romana Frodymy). Także przy okazji wyjazdów w te okolice natknąłem się na pomniki poświęcone Czeskiej Drużynie i w efekcie na stronie możecie znaleźć krótką notkę na ten temat. 

Z kolei na terenie Polski przy okazji zwiedzania cmentarzy wojskowych zwróciły moją uwagę inne pomniki w kilku łemkowskich wsiach - pomniki ofiar represji. Represje te zastosowała administracja austro - węgierska podczas I wojny światowej wobec "podejrzanej politycznie" ludności pochodzenia rusińskiego (najczęściej niewinnych osób), łącznie z osadzeniem w obozie w Thalerhofie i rozstrzeliwaniami.

Na osobnej stronie zmieściłem więc artykuł dotyczący tego mało znanego (szczególnie miłośnikom armii austro-węgierskiej) tematu. O Thalerhofie możecie się dowiedzieć więcej klikając tu.

Co do uwag o liczbie pochowanych to określa ona tylko przynależność "armijną" żołnierzy. Zawsze należy pamiętać że są wśród nich przedstawiciele wszystkich narodów monarchii Austro -Węgierskiej, Rosyjskiej oraz Niemiec, w tym również Polacy którzy mieli nieszczęście być nieraz w okopach po przeciwnych stronach. Warto o tym pamiętać gdyż dziś cmentarze te niejednokrotnie egzystują w świadomości Polaków jako "austriackie" lub "niemieckie". Nie zawsze tak było co dobitnie ilustruje tekst tablicy umieszczonej na monumentalnym krzyżu-pomniku cmentarza nr 91 w Gorlicach:

"BRACIOM POLAKOM ŻOŁNIERZOM W ARMIACH TRZECH PAŃSTW ZABORCZYCH, WALCZĄCYCH W OBCYCH MUNDURACH, LECZ ZA POLSKĄ SPRAWĘ POLEGŁYM NA POBOJOWISKACH GORLICKICH W L. 1914-1918, NAPIS TEN KŁADĄ W WYZWOLONEJ POLSCE WDZIĘCZNI RODACY, 1928"

W tym miejscu dziękuję  firmie Intonet dzięki której w ogóle możecie tę stronę oglądać. Wielkie dzięki należą się także Andrzejowi Kuśnierzowi który nauczył mnie w pierwszych miesiącach istnienia tej strony jak ją tworzyć. 

Copyright © - Mirosław Łopata